Ojciec Jan Wojciechowski SI przyszedł na świat 29 sierpnia 1903 roku w miejscowości Całowanie w powiecie otwockim. Jego rodzicami byli Józef Wojciechowski i Marianna z domu Fiałek. Miał troje rodzeństwa – siostrę i dwóch braci. W 1909 roku rozpoczął naukę w szkole powszechnej, a w latach 1914– 1921 uczęszczał do gimnazjum w Warszawie. Na początku października 1922 roku wstąpił do nowicjatu Towarzystwa Jezusowego (jezuici) w Starej Wsi nieopodal Brzozowa. 24 października tego roku Jan Wojciechowski przystąpił do introdukcji (uroczyste wprowadzenie kandydata do jezuickiej wspólnoty). W kolejnych latach kontynuował nowicjat, jednak już nie w Starej Wsi, ale w Kaliszu. Pierwsze śluby zakonne złożył 13 października 1924 roku w Starej Wsi, po czym wstąpił do kolegium jezuickiego w Pińsku. Tam zdał maturę w 1928 roku, a następnie rozpoczął studia filozoficzne w Kolegium Księży Jezuitów w Krakowie. 19 marca 1931 roku przyjął niższe święcenia kapłańskie z rąk biskupa Stanisława Rosponda. Po ukończeniu studiów Jan Wojciechowski rozpoczął pracę w prowadzonych przez jezuitów szkołach, najpierw w Chyrowie, a następnie w Wilnie. W 1933 roku podjął studia w Collegium Bobolanum znajdującym się wówczas w Lublinie. Dwa lata później, 23 czerwca 1935, biskup pomocniczy lubelski Adolf Jełowicki udzielił mu święceń kapłańskich. Następnie o. Jan Wojciechowski powrócił do Wilna, gdzie pracował jako wychowawca i wykładowca w Gimnazjum Ojców Jezuitów przy ul. Wielkiej 58. W tym czasie był również kierownikiem Sodalicji Mariańskiej, katolickiego stowarzyszenia zrzeszającego czcicieli Maryi.
Po wybuchu wojny ojciec Wojciechowski zgłosił się na ochotnika do pełnienia posługi duszpasterskiej w Wojsku Polskim. Otrzymał przydział do samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga. Razem z odziałem przeszedł cały szlak bojowy i brał udział w bitwie pod Kockiem. Po kapitulacji jednostki na początku października został wzięty do niewoli niemieckiej, udało mu się jednak uciec podczas transportu do obozu jenieckiego. Do stolicy dotarł pod koniec października 1939 roku. Niedługo potem otrzymał polecenie zorganizowania w Łowiczu ośrodka dla jezuitów rozproszonych przez zawieruchę wojenną. Na przełomie lat 1940 i 1941 przebywał w Krakowie. Od początku okupacji organizował pomoc dla sierocińców i klasztorów. Pomagał również osobom zagrożonym aresztowaniem i wywózką do Rzeszy. Związał się z podziemnym ugrupowaniem chadeckim „Unia”, które w marcu 1942 r. zostało połączone ze Stronnictwem Pracy. W 1941 roku ojciec Wojciechowski razem z innymi jezuitami został wysiedlony z domu zakonnego w Krakowie. Schronienie znalazł w Otwocku, gdzie przez dwa następne lata pełnił nie tylko posługę duszpasterską, ale również pomagał ratować ludność żydowską. Często jeździł do stolicy, skąd przywoził prasę konspiracyjną. 2 lutego 1942 roku w Otwocku złożył ostatnie jezuickie śluby zakonne.
Rok później wyjechał do Warszawy. Już wtedy był związany z działalnością podziemną. Posługiwał się pseudonimem „Korab”. W styczniu 1944 roku ojciec Wojciechowski, wówczas już podpułkownik, został mianowany kapelanem oddziałów AK na Śródmieściu. W chwili wybuchu powstania objął funkcję dziekana Komendy Obwodu Śródmieście. W czasie walk udzielał posługi duszpasterskiej wśród powstańców batalionu „Gustaw” i Zgrupowania „Krybar”.
Po kapitulacji powstania ojciec Wojciechowski trafił do obozu jenieckiego w pobliżu miejscowości Gross-Born, obecnie Borne Sulinowo na Pomorzu. W związku ze zbliżającą się Armią Czerwoną Niemcy rozpoczęli ewakuację obozu. Ojciec Wojciechowski razem z innymi jeńcami Oflagu IID został popędzony w marszu śmierci do Stalagu XB w Dolnej Saksonii, do którego dotarł 30 marca 1945 roku. 29 kwietnia tego roku obóz został wyzwolony przez wojska brytyjskie.
Po zakończeniu wojny kapłan nie wrócił na stałe do Polski. Zdołał odwiedzić ojczyznę prawdopodobnie dwukrotnie. Przebywał wtedy w domu zakonnym jezuitów w Warszawie przy ul. Rakowieckiej. W latach 1946–1949 ojciec Wojciechowski był szefem Duszpasterstwa Polskiego dla strefy brytyjskiej w Niemczech. W tym czasie organizował struktury duszpasterstwa, pełnił posługę i pomagał materialnie Polakom przebywającym w Niemczech. W 1948 roku w brytyjskiej strefie okupacyjnej zorganizował Caritas. Był również reprezentantem National Catholic Welfare Conference, amerykańskiej organizacji pomocowej. W 1949 rokuojciec Wojciechowski wyjechał do Stanów Zjednoczonych, do Domu Misyjnego Serca Jezusowego w Chicago. Przez kilkanaście lat pracował jako misjonarz w różnych ośrodkach polonijnych w USA. Wspierał polskich studentów w Chicago, opiekował się bezdomnymi i pełnił posługę duszpasterską. Pomagał również Polakom mieszkającym w Niemczech w organizowaniu wyjazdów do Ameryki Północnej. W 1950 roku był założycielem i pierwszym prezesem organizacji zrzeszającej polskich imigrantów „Nowa Polonia” działającej przy Macierzy Szkolnej. Ksiądz Jan Wojciechowski współorganizował również polskie harcerstwo w Chicago i został jego pierwszym kapelanem. Był też autorem następujących publikacji: Księża polscy, którzy pracują lub pracowali w polskich ośrodkach strefy brytyjskiej w Niemczech oraz Przewodnika Apostolstwa Modlitwy.
Zmarł 21 lutego 1961 roku w szpitalu SS. Nazaretanek w Chicago. Został pochowany na cmentarzu archidiecezjalnym Wszystkich Świętych w Des Plaines w stanie Illinois.
Został odznaczony Orderem Virtuti Militari, kilkakrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Wojska Polskiego oraz Krzyżem AK.
Szymon Piotrowski
Biogram powstał w ramach II edycji projektu.
Więcej informacji znajdziesz:
- Drzymała Kazimierz, Wspomnienia naszych zmarłych 1820-1982, t. 1, Kraków 1982.
- Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, Kraków 1996, str. 753.
- Krawczyk Maria Teresa, Działalność duszpasterska duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego w Powstaniu warszawskim, Warszawa 2001, mps w archiwum UKSW w Warszawie.
- Noszczak Bartłomiej, Likwidacja getta w Otwocku (19 sierpnia 1942 r.) w relacji ks. ppłk. Jana Wojciechowskiego SJ, „Przegląd Archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej”, t. 8, Warszawa 2015, s. 225–245.
- Noszczak Bartłomiej, Likwidacja getta w Otwocku (19 sierpnia 1942 r.) w relacji ks. ppłk. Jana Wojciechowskiego SJ, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 8 (2015), s. 225–233; tekst źródłowy, s. 233–244.
Źródła internetowe:
- Kapelani Powstania Warszawskiego. Posługiwali do końca, Polonia Christiania, 2019, https://www.pch24.pl/kapelani-powstania-warszawskiego–poslugiwali-do-konca,69802,i.html [dostęp: 16.09.2020].
- Powstańcze biogramy – Jan Wojciechowski, Muzeum Powstania Warszawskiego, https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/jan-wojciechowski,49425.html [dostęp: 14.09.2020].
