Urodził się 30 lipca 1880 r. w Ślesinie. Już w młodym wieku zarysowała się w nim silna więź z wartościami religijnymi, co miało istotny wpływ na kształtowanie się jego powołania kapłańskiego. Po ukończeniu edukacji szkolnej w rodzinnych stronach wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Święcenia kapłańskie przyjął w 1904 r. Posługę duszpasterską rozpoczął od wikariatu w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole. W tym okresie nie tylko spełniał podstawowe obowiązki duszpasterskie, lecz także stał się aktywnym uczestnikiem życia społecznego i niepodległościowego. Jego otwarte wystąpienia patriotyczne nie pozostały bez odzewu – spotkały się z represjami ze strony rosyjskich władz, co doprowadziło do jego wydalenia z Imperium Rosyjskiego w 1907 r. Osiedlił się w Galicji, gdzie dał się poznać jako gorliwy działacz patriotyczny, utrzymując łączność z różnymi środowiskami niepodległościowymi. W kolejnych latach studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, zdobywając wiedzę z zakresu literatury, psychologii i historii.
Po powrocie do służby duszpasterskiej ks. Potrzebski pełnił szereg funkcji w różnych parafiach archidiecezji lwowskiej. Był wikariuszem, katechetą, a także administratorem parafii. Jego oddanie sprawom ojczyzny zawsze było widoczne, a słowo kapłana stawało się wsparciem dla tych, którzy pragnęli aktywnie przeciwdziałać zaborcom. W 1921 r. powrócił do diecezji włocławskiej, gdzie objął obowiązki katechety w Bełchatowie. W tym czasie pełnił również funkcję redaktora kwartalnika „Ogniwo”. Później, jako rektor kościoła sióstr dominikanek w Piotrkowie Trybunalskim oraz dyrektor szkoły im. Adama Mickiewicza w Grodnie, angażował się w edukację młodzieży.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Grodnie, skąd musiał uciekać w obawie przed aresztowaniem. W lipcu 1941 r. znalazł się w Puławach, a później w Warszawie, gdzie włączył się jako kapelan w działania batalionu „Vistula”. Ponadto objął obowiązki kapelana Armii Krajowej IV Rejonu Obwodu Śródmieście. W czasie okupacji niemieckiej był dyrektorem szkoły sióstr felicjanek, duszpasterzem zgromadzenia sióstr loretanek na Pradze oraz kapelanem różnych jednostek Armii Krajowej. Jego kapłańska posługa była nieustająco skierowana ku wspieraniu ducha walczącej ojczyzny.
Odwaga i poświęcenie ks. Potrzebskiego ujawniły się w całej pełni w czasie powstania Warszawskiego. Jako kapelan śródmiejskich oddziałów Armii Krajowej wykazał się niezwykłą odwagą i oddaniem w dramatycznych warunkach walk ulicznych. Jego obecność była nieocenionym wsparciem dla walczących żołnierzy, którym dodawała motywacji do nieustępliwej walki o wolność stolicy. Duchowny nie bagatelizował trudności i cierpień, a swoim spokojem i gotowością do posłuchania potrafił przynieść ulgę w najtrudniejszych chwilach. Jednym z istotnych rysów jego posługi było błogosławienie związków małżeńskich. Ceremonie odbywały się w warunkach skomplikowanych z powodu ciągłego zagrożenia życia, dlatego miały charakter skromny. Wśród nowożeńców pobłogosławionych przez ks. Potrzebskiego byli m.in. Bolesław Biega i sanitariuszka Alicja Treutler. Oboje byli związani z batalionem „Kiliński”, w którym Bolesław był dowódcą kompanii. Plany na wspólną przyszłość mieli jeszcze przed wybuchem powstania, ale musieli je odłożyć na bliżej nieokreśloną przyszłość. Ślub odbył się 13 sierpnia 1944 r. w kaplicy zaimprowizowanej w sklepie papierniczym przy ul. Moniuszki, gdzie znajdował się szpital polowy. Wybór tego miejsca podyktowany był bliskością miejsca zamieszkania Alicji oraz bezpieczeństwem, ponieważ Bolesław Biega był wówczas ranny. Podczas ceremonii ślubnej panna młoda miała na sobie czystą bluzkę i spódnicę, które uzyskała od przyjaciółek. Jej wybranek, mimo ranionej ręki, ubrany był w polski mundur. Ołtarz zorganizowano z dwóch bel papieru, a obrączki wykonano z mosiężnych kółek od firanek. Zdjęcia i filmy dokumentujące to wydarzenie zostały zarejestrowane przez Eugeniusza Lokajskiego, pseud. Brok, członka jednostki propagandowej Armii Krajowej, który zginął miesiąc później.
Z dnia na dzień powstanie warszawskie stawało się coraz bardziej tragiczną epopeją, lecz ks. Potrzebski pozostał na pierwszej linii frontu. Zginął na służbie 4 września 1944 r. w czasie bombardowania przez lotnictwo niemieckie budynku przy ul. Szpitalnej 4. Wraz z nim pod gruzami budynku poległo 100 osób. Jego tragiczna śmierć stała się symbolem poświęcenia i heroizmu, a pamięć o nim utrwalała się jako o jednym z bohaterów walczących o wolność Polski.
Zuzanna Pietrusińska
Biogram powstał w ramach VI edycji projektu.
Więcej informacji znajdziesz:
Archiwum Archidiecezji Łódzkiej (AAŁ):
- Teczka personalna ks. Wiktora Potrzebskiego, sygn. 218.
- Chodyniecki Dariusz, Wojskowa służba kapelańska w czasie II wojny światowej, „Saeculum Christianum” 5 (1998), nr 2, s. 59–102.
- Maślanka Wojciech, „13” to moja szczęśliwa liczba, „Kombatant” 2021, nr 7–8 (367–368), s. 16–19.
- Szawłowski Ryszard, Wojna polsko-sowiecka 1939, Warszawa 1995.
Źródła internetowe:
- Liber Albus. Martyrologium duchowieństwa – Polska, http://www.swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr2186.htm
- Powstańcze biogramy: Wiktor Potrzebski, https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/wiktor-potrzebski,35895.html
- kpt. AK Wiktor Potrzebski „Corda”, https://www.ogrodywspomnien.pl/index/showd/69464,_ks._kpt._AK_Wiktor_%2CPotrzebski_Corda.html
