Kościół nigdy księdzu arcybiskupowi nie zapomni, że bronił go w najtrudniejszych czasach.
Kard. Karol Wojtyła do abp. Antoniego Baraniaka
Książka poświęcona abp. Antoniemu Baraniakowi SDB to obszerna biografia jednej z najbardziej znaczących postaci Kościoła katolickiego w Polsce w XX w., która w znaczący sposób wpłynęła na losy polskiego katolicyzmu w czasach represji komunistycznych. Autor, Czesław Ryszka, szczegółowo opisuje życie abp. Baraniaka, poczynając od jego dzieciństwa w skromnej rodzinie rolniczej w Wielkopolsce, przez lata edukacji i formacji w zakonie OO. Salezjanów, aż po jego działalność jako kapłana, biskupa i wreszcie arcybiskupa metropolity poznańskiego.
Książka przedstawia wnikliwie jego rolę jako osobistego sekretarza dwóch polskich prymasów: Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego. To właśnie dzięki swojej niezłomności i lojalności wobec Kościoła, abp Antoni Baraniak odegrał kluczową rolę w obronie prymasa Wyszyńskiego przed komunistycznymi władzami, które w latach 50. XX wieku dążyły do całkowitego podporządkowania Kościoła katolickiego. Centralnym punktem książki są dramatyczne wydarzenia związane z aresztowaniem abp. Baraniaka w 1953 r. Autor opisuje brutalne tortury, jakim był poddawany w warszawskim więzieniu na Rakowieckiej, gdzie przez dwa lata komunistyczne służby próbowały złamać jego opór, chcąc zmusić go do złożenia fałszywych zeznań przeciwko prymasowi Wyszyńskiemu.
Książka ukazuje abp. Baraniaka jako niezłomnego obrońcę Kościoła, który dzięki swojej stanowczości i głębokiej wierze nie poddał się naciskom, co miało ogromne znaczenie dla przetrwania niezależności Kościoła w Polsce. Jego heroiczna postawa nie tylko ocaliła prymasa Wyszyńskiego przed pokazowym procesem, ale również zapobiegła rozłamowi w Kościele, który mógłby mieć katastrofalne skutki dla polskiego katolicyzmu.
Autor nie ogranicza się jednak tylko do opisania prześladowań Baraniaka. Książka przybliża również jego działalność po uwolnieniu, kiedy to objął rządy w archidiecezji poznańskiej, mimo słabego zdrowia wynikającego z doznanych tortur. Ryszka podkreśla jego wkład w odbudowę i rozwój Kościoła w Poznaniu, w tym troskę o młodzież, kształcenie nowych kapłanów, a także jego rolę w organizacji milenijnych obchodów chrztu Polski w 1966 r.
Książka zawiera również refleksje na temat duchowości abp. Baraniaka, jego głębokiej pobożności oraz oddania Kościołowi i Stolicy Apostolskiej. Autor przywołuje wspomnienia współpracowników i innych duchownych, którzy podkreślają skromność, pracowitość i niezłomną wiarę arcybiskupa, co czyni z niego wzór do naśladowania zarówno dla duchownych, jak i świeckich.
Publikacja Czesława Ryszki, która ukazuje się w 120. rocznicę urodzin arcybiskupa, w 2024 r. przez Sejm RP ustanowionym przez Rokiem Arcybiskupa Antoniego Baraniaka SDB – to nie tylko biografia wielkiego człowieka, ale również ważny dokument historyczny, który przybliża czytelnikom trudne czasy PRL oraz walkę Kościoła o przetrwanie w obliczu totalitarnego reżimu. To lektura obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się historią Polski oraz losami tych, którzy mieli odwagę przeciwstawić się opresji w imię wiary i prawdy.
Książka Misja i krzyż. Abp Antoni Baraniak 1904-1977 (Warszawa 2024) została objęta patronatem Mt 5,14 | Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego i jest już dostępna w Sklepie Mt 5,14.
CZESŁAW RYSZKA (1946) jest dziennikarzem, publicystą, pisarzem i politykiem. Z wykształcenia teolog i polonista, ukończył studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Autor ponad stu książek i kilku tysięcy artykułów, specjalizuje się w tematyce religijnej, historycznej i eschatologicznej. Był redaktorem w „Gościu Niedzielnym” i „Niedzieli”, a także posłem (III kad.) i senatorem (VI-IX kad.).
