Winniśmy pamiętać papieża Jana Pawła II nie tylko jako najwybitniejszego duchownego czasów nowożytnych, ale także jako odważnego bojownika o prawdę. Jego życie było niekończącym się pasmem walk z kłamstwami, które miały usprawiedliwiać zło. Zwalczając fałsz komunizmu i głosząc prawdziwą godność jednostki, był tą siłą moralną, która przyczyniła się do zwycięstwa w tzw. "zimnej wojnie". Miliony ludzi zawdzięczają mu wolność oraz przywrócenie szacunku do siebie samych. Cały świat czerpie dzisiaj inspirację z jego świadectwa.
Margaret Thatcher, Londyn, 3 kwietnia 2005 r.
MARGARET THATCHER (1925-2013), de domo Roberts, baronessa Thatcher z Kesteven, urodziła się 13 października 1925 r. w Grantham. Jej ojciec był drobnym przedsiębiorcą oraz radnym, a z czasem burmistrzem Grantham. Zainteresowanie działalnością publiczną i polityką wyniosła więc z domu rodzinnego. Po otrzymaniu stypendium w Oksfordzie studiowała chemię w Sommerville College, a następnie krystalografię. Jej tutorem była Dorothy Hodgkin, laureatka nagrody Nobla w 1964 r. Już w okresie studenckim Margaret Thatcher włączyła się w życie polityczne i objęła funkcję przewodniczącego Oxford University Conservative Association.
Po ukończeniu studiów w 1946 r. pracowała przez cztery lata jako chemik doświadczalny, jednocześnie studiując prawo. W 1951 r. poślubiła Denisa Thatchera – za jego namową w latach 50. ubiegłego wieku rozpoczęła praktykę adwokacką, specjalizując się w prawie podatkowym. Cały czas pozostawała aktywna politycznie, wierna konserwatywnym ideałom. W 1950 r. jako najmłodsza kandydatka w kraju ubiegała się bezskutecznie o miejsce w Parlamencie, zyskała jednak dużą popularność i mocno poprawiła notowania konserwatystów w swoim okręgu. W 1959 r. otrzymała mandat w Izbie Gmin z okręgu Finchley i utrzymała go aż do 1992 r., gdy jako baronessa stała się członkiem Izby Lordów.
Jej pozycja w Partii Konserwatywnej systematycznie rosła. Sprawowała różne funkcje parlamentarne i administracyjne, a w opozycyjnych gabinetach cieni regularnie była ministrem. W 1970 r. w rządzie Edwarda Heatha objęła tekę ministra edukacji i nauki (w historii tej partii była drugą kobietą ministrem). Jej sukcesem była rozbudowa publicznego szkolnictwa średniego, mającego lepiej przygotować niezamożną młodzież do studiów wyższych.
Po przegranych przez konserwatystów wyborach Margaret Thatcher niespodziewanie została wybrana na szefa partii w 1975 r., głównie dzięki poparciu jej prawego skrzydła. Była pierwszą kobietą na Zachodzie pełniącą podobną funkcję i pierwszą kobietą – liderem opozycji w Izbie Gmin. Jako lider Partii Konserwatywnej zaprezentowała w pierwszym przemówieniu swoją wizję rodzaju życia, do jakiego ma prawo każdy obywatel: „Prawo człowieka do takiej pracy jaką chce podjąć, prawo do wydawania tego, co zarobił, prawo do tego, by państwo było jego sługą, a nie jego panem… Te prawa są esencją wolnego kraju i od ich realizacji zależą wszystkie nasze wolności”.
W 1979 r. po raz pierwszy lady Margaret Thatcher zwyciężyła w wyborach powszechnych (większością 43 mandatów) i objęła stanowisko premiera Wielkiej Brytanii. Jako premier rozpoczęła szeroko zakrojony program zmian gospodarczych i społecznych, który przewidywał zwiększenie niezależności obywatela od państwa; ograniczenie nadmiernej interwencji rządu w gospodarkę; prywatyzację przedsiębiorstw państwowych; sprzedaż najemcom mieszkań komunalnych; ograniczenie wydatków państwa na służbę zdrowia, edukację, mieszkalnictwo; zmniejszenie podaży pieniądza zgodnie z doktryną monetaryzmu; prawne ograniczenie politycznych kompetencji związków zawodowych. Jasno wytyczone cele oraz bezkompromisowy styl uprawiania polityki zyskały wkrótce miano „thatcheryzmu”. Głównym zadaniem programu Margaret Thatcher było ratowanie gospodarki przed zapaścią. Radykalna kuracja stworzyła wkrótce podstawy do długofalowego wzrostu gospodarczego.
Program ratunkowy nie był jednak powszechnie zrozumiały i akceptowany, jego wprowadzenie wymagało więc dużej odwagi intelektualnej i siły woli. Wprawdzie ożywienie gospodarcze szybko wytrąciło krytykom najważniejsze argumenty, ale bez zaufania społecznego kontynuowanie reform byłoby niemożliwe. Pani premier zdobyła je ostatecznie zwycięstwem w wojnie o Wyspy Falklandzkie, zajęte przez Argentynę w kwietniu 1982 r. W efekcie w 1983 r. wygrała kolejne wybory powszechne. Druga kadencja nie była łatwiejsza od pierwszej, mimo że gospodarka weszła na ścieżkę szybkiego wzrostu oraz konieczności dalszej redukcji inflacji (która ostatecznie została zmniejszona z 21% w roku 1980 do 3% w 1987 r.). Głównym problemem stał się trwający niemal rok strajk górników, protestujących przeciwko zamykaniu nierentownych kopalni, a także przeciwko legislacji ograniczającej rolę związków w państwie. Premier Margaret Thatcher nie uległa jednak szantażowi: górnicy wrócili do pracy, nie uzyskując żadnych koncesji. W 1984 r. IRA przeprowadziła atak bombowy na hotel, w którym odbywała się konferencja torysów. Zginęło kilka osób, ale premier Margaret Thatcher wyszła z zamachu bez szwanku.
Na fali sukcesów gospodarczych premier Margaret Thatcher wygrała po raz trzeci wybory powszechne w 1987 r. Zreformowała system edukacji, służbę zdrowia i podatki lokalne. Ta ostatnia zmiana spotkała się ze sprzeciwem społecznym. Lewe skrzydło partii krytykowało natomiast swego lidera za politykę zagraniczną. W rezultacie napięć w rządzie premier Margaret Thatcher w listopadzie 1990 r. podała się do dymisji w imię zachowania jedności i dla ułatwienia zwycięstwa torysom w następnych wyborach. Była najdłużej urzędującym premierem brytyjskim w XX w.
W polityce zagranicznej zdecydowanie przeciwstawiała się komunizmowi. Jeszcze w 1975 r. przedstawiła jednoznaczne w tej sprawie stanowisko, dzięki któremu w Moskwie otrzymała przydomek „Żelazna Dama”. Dążyła do ścisłego sojuszu z USA i wzmocnienia NATO. W odróżnieniu od wielu innych polityków europejskich opowiadała się za polityką „odstraszania” Związku Sowieckiego, którą Ronald Reagan zastąpił politykę détente, uprawianą przez Zachód w latach 70. Jednocześnie jako pierwsza na Zachodzie poparła Michaiła Gorbaczowa, jeszcze zanim objął przywództwo swego kraju. Z jej inicjatywy wojska brytyjskie uczestniczyły w odparciu inwazji Iraku na Kuwejt w 1990 r. W kwestii integracji europejskiej sprzeciwiała się federalizmowi, stawiając na wzmocnienie oddolnych więzi gospodarczych przez budowę wspólnego rynku.
Brytyjczycy wysoko ocenili jej pracę. Po złożeniu dymisji Margaret Thatcher otrzymała Order of Merit. W 1992 r. uzyskała tytuł szlachecki i prawo do zasiadania w Izbie Lordów. W 1995 r. królowa wręczyła jej Order Podwiązki przyznawany najwybitniejszym osobistościom. W 2007 r. Lady Margaret Thatcher, jako pierwszego żyjącego premiera, uhonorowano pomnikiem w gmachu Parlamentu. W plebiscycie gazety „London Daily Telegraph” w 2008 r. została uznana za najwybitniejszego premiera w okresie powojennym. Mimo wycofania się z aktywnej polityki, premier Margaret Thatcher była uznanym autorytetem, wpływając na działania konserwatystów, a nawet na priorytety polityczne konkurencyjnej Partii Pracy. Założyła Margaret Thatcher Foundation w celu wspierania wolnego rynku, zwłaszcza w krajach Europy Środkowej. Ufundowała Margaret Thatcher Chair na Uniwersytecie Cambridge. W latach 1993–2000 była kanclerzem w College of William & Mary (USA) oraz kanclerzem University of Buckingham. Opublikowała dwa tomy pamiętników (1993, 1995) oraz książkę o polityce międzynarodowej (2002).
Była zwolenniczką przemian, które zapoczątkowała Solidarność. W 1988 r. złożyła oficjalną wizytę w Polsce, spotkała się także z przedstawicielami opozycji. Po objęciu władzy przez Tadeusza Mazowieckiego wystosowała apel do państw zachodnich o udzielenie Polsce znaczącej pomocy.
z laudacji na Uniwersytecie Łódzkim w 2009 r.
