Myśl nasza kieruje się dzisiaj ku tym wszystkim, którzy pod Radzyminem i w wielu innych miejscach tej historycznej bitwy oddali swoje życie, broniąc Ojczyzny i jej zagrożonej wolności. Myślimy o żołnierzach, oficerach. Myślimy o Wodzu, o wszystkich, którym zawdzięczamy to zwycięstwo po ludzku. Wspominamy, między innymi, bohaterskiego kapłana Ignacego Skorupkę, który zginął niedaleko stąd, pod Ossowem. Dusze wszystkich poległych polecamy Miłosierdziu Bożemu. O wielkim ,,Cudzie nad Wisłą” przez całe lata trwała zmowa milczenia. Na nową diecezję warszawsko-praską Opatrzność Boża niejako nakłada dzisiaj obowiązek podtrzymywania pamięci tego wielkiego wydarzenia w dziejach naszego Narodu i całej Europy, jakie miało miejsce po wschodniej stronie Warszawy.
Jan Paweł II, 13 czerwca 1999 r.
W listopadzie 1918 r. Polska odzyskała niepodległość. Spełniło się marzenie kilku pokoleń Polaków, którzy nie ustawali w wysiłkach zmierzających do odrodzenia suwerennej ojczyzny. Społeczeństwo stanęło przed niełatwym zadaniem budowy państwa niemalże od nowa i scalania ziem rozdartych przez trzech zaborców. Przed koniecznością odnowienia swoich struktur stanął też Kościół rzymskokatolicki, który włączył się w pracę na rzecz odrodzenia życia narodowego. Jedną z najważniejszych osobistości Kościoła w tamtym okresie był Aleksander Kakowski, arcybiskup metropolita warszawski w latach 1913-1938 (od 1919 r. kardynał). W 1918 r. jako członek Rady Regencyjnej podpisał odezwę do narodu, w której proklamowano niepodległość Polski. W 1919 r. udzielił w archikatedrze warszawskiej święceń biskupich x. Achillesowi Rattiemu – legatowi papieskiemu w odrodzonej Polsce, który trzy lata później został papieżem i przyjął imię Pius XI. Sam x. Ratti dał się poznać jako wierny przyjaciel Polski, o czym świadczy m.in. to, że w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. nie opuścił Warszawy, lecz pozostał na miejscu, by pełnić swoje obowiązki. Spośród członków korpusu dyplomatycznego podobnym gestem wykazał się jedynie ambasador Turcji. Biskup Ratti towarzyszył kard. Kakowskiemu podczas wizytacji żołnierzy polskich pod Radzyminem i mobilizował ich do obrony miasta oraz modlił się z mieszkańcami stolicy w intencji oddalenia niebezpieczeństwa bolszewickiego. Estymę i wdzięczność dla Polski wykazywał również po wstąpieniu na tron papieski. Zażyczył sobie, aby w letniej rezydencji papieży w Castel Gandolfo obecny był motyw Bitwy Warszawskiej, pokazujący Polskę jako przedmurze chrześcijaństwa. Na jego prośbę malarz lwowski Jan Henryk Rosen wykonał obraz Matka Boża Królowa Świętych, upamiętniający zwycięską walkę Polaków z bolszewicką Rosją. Główną postacią artysta uczynił x. Ignacego Skorupkę, podążającego na czele polskich oddziałów z uniesionym wysoko krucyfiksem.
W 10. rocznicę Bitwy Warszawskiej Polska upamiętniła Rattiego okolicznościowym medalem z wymownym napisem: Ojciec Święty Pius XI w 1920 roku nie opuścił Warszawy.
W zbiorach Mt 5,14 znajduje się srebrna monstrancja, ufundowana przez kard. Aleksandra Kakowskiego dla upamiętnienia roli, jaką odegrał Achilles Ratti w odrodzonej Polsce. Przywołanie jego postaci w motywach dekoracyjnych monstrancji było wyrazem uznania dla jego działalności na rzecz Polski. Jego postać pojawia się w dwóch miejscach. W eksponowanym miejscu na trzonie monstrancji Achilles Ratti pokazany jest podczas przyjęcia sakry biskupiej z rąk arcybiskupa Kakowskiego w asyście 11 biskupów. Z kolei u podstawy glorii (promienie Słońca) występuje już jako papież Pius XI w otoczeniu pięciu biskupów – metropolitów polskich. W treści monstrancji widoczne są także motywy związane z funkcjonowaniem Kościoła w niepodległym państwie polskim. Na awersie wokół reservaculum (miejsce na konsekrowaną hostię) widnieją sylwetki 21 katedr polskich, symbolizujących diecezje znajdujące się na terenie ówczesnej II Rzeczypospolitej:
Gniezno: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Poznań: Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Pelplin: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Włocławek: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Lwów: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Łuck: Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Przemyśl: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela
Kielce: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Katowice: Chrystusa Króla
Kraków: Św. Stanisława Biskupa i Św. Wacława
Częstochowa: Świętej Rodziny
Tarnów: Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Łomża: Św. Michała Archanioła
Pińsk: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wilno: Św. Stanisława Biskupa i Św. Władysława
Łódź: Św. Stanisława Kostki
Siedlce: Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
Lublin: Św. Jana Chrzciciela i Św. Jana Ewangelisty
Płock: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Sandomierz: Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Warszawa: Św. Jana Chrzciciela
Ciekawostką jest, że znajdują się tutaj wizerunki katedr we Lwowie, Łucku, Pińsku i Wilnie, których nie ma w granicach obecnej Polski, a które znajdowały się w niej do agresji sowieckiej. Nie ma również prastarych katedr we Wrocławiu, Kamieniu Pomorskim i Kołobrzegu, które w tamtym okresie znajdowały się na terenie Niemiec i dopiero od 1945 r. znalazły się w granicach Polski.
Dopełnieniem treści ideowych monstrancji są znajdujące się na jej rewersie sceny, które pokazują trudną i znaczoną krwią drogę do odzyskania niepodległości przez Polskę, a więc: rozstrzelanie chłopów przez rosyjskich zaborców za obronę wiary, strajk polskich dzieci w szkole we Wrześni oraz rzeź galicyjska.
W 1938 r. kard. Aleksander Kakowski podarował monstrancję nowo utworzonemu Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Obecnie prezentowana jest w Mt 5,14 | Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego.
Edgar Sukiennik, Mt 5,14
